3 domeinen v/d acteur: • Handelen • Spreken • Verbeelden

Verbeelding stuurt het handelen en het spreken aan

Analyseren en oordelen van het acteren: "wat je ziet is alles dat er is".

Oftewel: probeer eenduidig, zonder al te veel ruis, een intentioneel effect over te brengen naar de toeschouwer.

Basis v/d methode: plot-gedreven acteren.

Doel van acteren = verhaal vertellen Streef voor eenduidigheid, verminder onnodige ruis (handelingen die afleiden van de verhaalvertelling)

Hoofdstuk 1: kader

• Toneel De plaats waar iets gebeurt (de situatie)
• Spelen In beweging brengen en houden
• Toneelspelen Een situatie in beweging brengen en houden
• Speler Een persoon die een situatie in beweging brengt en houdt middels acties en reacties
• Acteur Een persoon die acteert: iemand die handelt (actie) en reageert (reactie) binnen een bedachte situatie
• Acteren Het spelen (in beweging brengen) van een bedachte situatie door gebruik te maken van een personage Verschil tussen spelen & acteren zin in de voorbedachtzaamheid van de situatie. In hoeverre is die uitgedacht en in hoeverre is die open. Spelen onvoorspelbaarder/ondoordachte situatie in beweging brengen --> produceren Acteren voorspelbare en doordachte situatie in beweging brengen --> reproduceren Acteren verwijst naar een werkelijkheid die niet direct aanwezig is. Het verwijst naar de wereld buiten ons. Het publiek vult de handelingen aan met hun eigen verbeelding op basis van hun eigen kennis en ervaring. Rol Een geschreven partij van een personage Personage Een geacteerde (in beweging gebrachte) rol Hoofdstuk 2: Domein Handelen 5 handelingsvormen Plot-handeling • "Essentiële en eenduidige opeenvolgende handeling die erop gericht zijn het verhaal te vertellen en voort te stuwen" (p.18) • Verbonden met de wil van het personage • Handeling staat expliciet in de tekst • Structureert het verhaal situatiehandeling • "handeling van het personage als reactie op de fysieke locatie in combinatie met de tijd" (p.20) • Hoe gaat het personage om met de situatie waar die zich verkeerd? Hoe verhoud die zich tot de ruimte? Wat zijn de fysieke omstandigheden? Hoe reageert het personage daarop? Sfeerhandeling • "handelingen als reactie op een zintuigelijke ervaring van het personage" (p. 21) • Rillen v/d kou • Omdraaien voor een geluid • Ogen dichtknijpen tegen vel licht • Neus dicht tegen stank • Angst • Pijn Sociale omgevingshandeling • "Handelingen als reactie op personages en figuranten" (P.21) • Autoriteit? Minachting? Verlegenheid? Opschepperig? • Hoe verhoudt het personage tegen de anderen in de scene? Wat is de dynamiek? Hoe wordt die verhouding/dynamiek geïncasseerd? signatuurhandeling • Een unieke handeling die gebonden is aan een personage. Het valt de andere handelingsvormen aan en gaat er altijd mee gepaard. • Deze handeling is consistent door het hele stuk, tenzij een grote karakter ontwikkeling Intuïtie en gewoonte Handeling eigen maken = uit het hoofd raken Streven naar intuïtief handelen Eigen bewustzijn afzwakken Acteur moet eigen bewustzijn afzwakken om zo in het hier en nu te zijn en vlot te kunnen reageren op de geënsceneerde situatie. Doel is om intuïtie te vergaren, om de situatie in te kunnen schatten zonder die al te bewust te analyseren. De bovengenoemde handelingsvormen moeten apart worden aangeleerd om ze vervolgens systematisch samen te kunnen voegen, om de handeling zo eigen te maken dat je er niet meer over na hoeft te denken. Handelingen vertellen meer dan tekst Gewoonte • "Een vaste handelingssequentie als direct gevolg van een specifieke aanleiding" • De gewoonte en aanleiding kunnen wisselen over tijd. Vb: warme chocolade melk drinken <-->Slaperig zijn Handeling systematisch belichamen Stap 1: Determineren van de handeling Wat moet de acteur doen volgens de beschikbare bronnen (tekst, situatie). Tip: handelingen opschrijven in chronologische volgorde en verdelen in de 5 soorten handelingen --> toont handelingsverloop en emotionele omslagpunten. Stap 2: expliciteren Elke handling opdelen in losse eenheden en ze zo systematisch behandelen. Stap 3: Ontwaarden Expressieve lading van de handeling verwijderen zo dat een kale neutrale handeling overblijft. Stap 4: repeteren Zonder expressieve lading de eenheden samen voegen en de volledige handeling in te slijten. Stap 5: veelzijdig maken Stap 4 herhalen, maar nu met een wisselende expressieve lading. Zo slijt de handling nog meer in het lichaam en test je ook de expressieve reikwijdte. Stap 6: toetsen Handeling uitvoeren met dialoog die totaal ergens anders over gaat. Zo test je of je de handeling gedachteloos kan uitvoeren. Als je de tekst goed kent en je hapert tijdens het uitvoeren van de handeling, dan is de handeling nog niet volledig eigen gemaakt. Je denkt er nog te veel bij na. Stap 7: stapelen en weerstand Stapelen van de 5 verschillende handelingsvormen --> zoveel mogelijk handelingen kleuren met de signatuurhandeling. Combineer andere handelingen en ervaar in hoeverre ze weerstand bij elkaar oproepen. Hoofdstuk 3: domein spreken Dia = door Logos = woord, rede, taal Dialoog "door middel van taal te verstaan geven we aan hoe je een situatie ervaart." (35) Subjectieve ervaring hangt af van wereldbeeld personage Mogelijk ervaringen: • goed/slecht • Rechtvaardig/onrechtvaardig • Waar/onwaar • Mooi/lelijk Tekst Feitelijke betekenis (wat er staat) Subtekst Geïmpliceerde betekenis (intentie achter de tekst) "De waarheid over wat een personage vindt van de situatie (situatie, sfeer, sociale omgeving) waarin het zich bevindt zit vrijwel nooit in de feitelijke tekst-laag. Wat een personage daadwerkelijk van een situatie vind is een combinatie van de subtekst en zijn handelingen. Hoofdstuk 4: domein verbeelding Acteurs + Publiek verplaats zich in personage door verbeelding + empathie Methodacting Niet inleven maar direct ervaren door situatie zo dicht mogelijk na te bootsen Acteren hoeft niet overeen te komen met de werkelijkheid. Als het maar ter dienst staat voor het plot en daarom eenduidig is - geen ruis! Observeer en grijp de essentie van de rol die je wil overbrengen Publiek gebruikt ook verbeelding en empathie om in te leven in het personage en de aaneenschakeling om de handelingen te begrijpen. Ze observeren de de tekens op het toneel en vullen de situatie aan met hun eigen verbeelding (ervaring + kennis). Ze proberen gevolgtrekkingen te maken over waar het verhaal heen gaat aan de hand van de beschikbare informatie. 'Waarom handelt het personage op deze wijze? Waar gaat het verhaal heen?' Na de waarneming en de verbeelding doet de toeschouwer aan reflectie: 'wat vind ik van … hoe verhoudt ik me tot…' Blake Snyder - 'Save the Cat' verhaal structuur 3 aktes/15 omslagpunten (niet gespecificeerd) Akte 1 These - wereld zoals die is Akte 2 Antithese - de wereld op zijn kop Akte 3 Synthese - twee werelden smelten samen Want Dramatisch doel van de protagonist, die hij op het einde van akte 1 voor zichzelf vaststelt (vaak voor een beter leven) Need Wat het personage nodig heeft om verder te leven. Vaak onbewust voor de protagonist. Type rollen Protagonist wie we volgen en sympathie voor hebben. We juichen hem aan en zijn betrokken of hij zijn doel haalt. Doel protagonist is het cruciale omslagpunt - einde akte 1 Antagonist Werkt protagonist tegen in het behalen van zijn doel. De need die de antagonist begeert ziet hij vaak terug te zien in de protagonist. Helpers Ondersteunen pratagonist in het behalen van zijn doel Harmers Werken protagonist tegen, ondersteunen de antagonist. Figuranten: Neutraal tegenover doel van de protagonist. Dragen bij aan geloofwaardigheid van de wereld. Hoofdstuk 5: spelvaardigheid Handelingen hebben een aanleiding binnen of buiten het personage Techniek van acteren = handeling waarnemen (actie) --> incasseren --> handelen (reactie) Handelingen volgen elkaar dus op --> Dit houdt situatie in beweging Weerstand in opeenvolgende handelingen = spanning Ruis in handeling: alle handelingen die overbodig zijn voor of tegenstrijdig zijn met het verhaal dat verteld wordt. Dient mijn handeling het plot? Valkuil: mimiek van acteur die doorschijnt in het spelen van het personage. Oplossing: ken je eigen gewoontes + leer ze uit te schakelen Leer je eigen gewoontes uit te schakelen Bouw personage op vanuit neutrale houding Tekstruis: onbewuste toevoegingen die tijdens het spel in de tekst glippen. Intonatieruis: vaste uitspraakvorm die afleidt of niet klopt met het personage Spontaniteitsregel (volgens auteur): pas als het personage eigen is gemaakt kunnen suggesties worden gemaakt vanuit de acteur Imitatie Train nieuwe bewegingen door ze te observeren en vervolgens te imiteren. Onderzoek waar de beweging vadaan komt. Wat de oorpsrong is in het lichaam. Dit kan ook bij spraak - waar komt de klank vandaan? Hoe zijn de lippen, toch en lichaamshouding opgesteld? Hoe is de ademhaling? Intentie Spanning tussen personage en situatie. Die stuurt de handelingen van het personage. Duwen (actief) Personage probeert situatie nieuwe richting in te duwen Geduwd worden (passief) Situatie probeert personage nieuwe richting in te duwen Slepen (actief) Personage probeert situatie mee te slepen naar nieuwe plek Gesleept worden (passief) Situatie probeert personage naar nieuwe plek te slepen Wil van het personage: Macro-niveau: binnen het hele stuk Micro-niveau: binnen de scène Tegengestelde belangen --> conflict --> spanning Omslagpunten "als één van de personages toegeeft aan de ander vindt er een omslag plaats en verandert de dynamiek". Verandering in dynamiek gaat gepaard met een emotionele omslag. Intonatie Ritme, Tempo, Intensiteit - geeft gemoedstoestand weer van het personage "Rustmomenten en accenten (ritme), tempo en intensiteit van de beweging - geven het geheel van de beweging een expressieve waarde mee" (p.65) Waar leg je de accent op: "I never said he gave me money" Intentie bepalen: tekst verdelen in tekst en subtekst. Nagaat wat er dus wordt geïmpliceerd in de tekst en daarvoor een gepaste intonatie kiezen. De intentie bepaald dus het accent (ritme), pauzes (tempo) en de intensiteit. Belangrijk is om eerst de basisgemoedstoestand aan het publiek duidelijk te maken, zodat ze afwijkende intenties goed kunnen oppikken. Schreeuwend overkomen is niet hetzelfde als daadwerklijk schreeuwen evenals fluisteren niet hetzelfde is als daadwerkelijk fluisteren. Schaal van tempo Schaal van intensiteit Glijden over de schalen gaat gelijkmatig. Proebeer van personage een consistent eenheid te maken. Laat personage handelen proportioneel ten opzichte van zijn eigen basisgemoedstoestand + het archetype die het weergeeft. Escalatie & descalatie --> bepaald door dynamiek tussen de personages, verschil in de intonatie van het handelen. Positie op toneel: bepaald toon ---> kleine afstand = intimiteit Minimaliseer beweging bij grote plotpunten. Minimaliseer bewegingen bij plotpunten om toeschouwers niet af te leiden. Stuur de aandacht van de kijker. Ga na welk personage de grootste verandering doormaakt. Die hoort de meeste aandacht te krijgen. "Heb je de aandacht van het publiek en wil je die doorgeven aan een ander personage, dan kan je het publiek in die richting meenemen door je blik en lichaam te richten op het personage dat de aandacht moet ontvangen. Het publiek zal dan met jouw richting meegaan en de focus verleggen naar het andere personage" (p. 77) Blijf als tegenspeler contact te geven en het spel van de verzender te incasseren. Richting van het spel: • Naar zichzelf • andere personages of objecten (hoeft niet letterlijk naar elkaar. Je kan ook richting het publiek spreken in een dialoog. De vierde wand hou je intact door oogcontact met het publiek te mijden. Bij de openingszin en/of de afsluitende zin kan je wel naar je tegenspeler richten. • Hogere macht --> naar boven/onder richten • Tegen het publiek/de kijker: brecht --> commentaar geven aan de situatie --> behoudt kritische houding. 4e wand kan publiek ook uitnodigen tot gedachtegang.

  To learn more HTML/CSS, check out these tutorials!